Jesteś naszym priorytetem - sprawdź nasze standardy jakości oraz jak zarabiamy.

Zastrzeżenie numeru PESEL — nowa usługa w mObywatel 2.0. Testuję, jak się sprawdza w bankach

Magda Kopiczko

Od pewnego czasu gdzie nie wejdę, widzę nagłówki trąbiące o nowej usłudze w aplikacji mObywatel. Chodzi konkretnie o zastrzeganie numeru PESEL. Założenie jest takie, że z zastrzeżonym PESEL-em nikt nie będzie w stanie wziąć na nas żadnego kredytu w banku. Inicjatywa ciekawa, szczególnie że ciągle się słyszy o oszustwach i wyłudzeniach danych oraz zaciąganiu kredytów na takie właśnie skradzione dane.

Ja postanowiłam przyjrzeć się tej usłudze od strony życia codziennego. Czyli sprawdzę, jak i w czym zastrzeżenie PESEL może utrudnić nam codzienne bankowanie.

Jak zastrzec numer PESEL?

Od 1 czerwca 2024 r. obowiązują przepisy, które jednoznacznie mówią: jak instytucja udzieli zobowiązania kredytowego bez sprawdzenia zastrzeżenia PESEL-u, sama jest sobie winna i nie może dochodzić należności z tytułu udzielenia takiego zobowiązania. Czyli jeśli bank nie sprawdzi, że Twój PESEL był zastrzeżony i udzieli kredytu, to traci prawo do dochodzenia możliwości jego spłaty. Nie ma co się łudzić, banki przystosowały się do nowych przepisów i będą to weryfikowały na 100%.

PESEL można zastrzec na trzy sposoby:

1. W aplikacji mObywatel 2.0.
2. W serwisie mObywatel.
3. Stacjonarnie w urzędzie gminy.

Zastrzeżenie jest bezterminowe i obowiązuje do czasu, aż je cofniesz. W aplikacji wygląda to bardzo łatwo: po prostu ustawiasz suwak na zastrzeżeniu PESEL-u i odwrotnie.

Przy cofaniu zastrzeżenia możesz wybrać jedną z dwóch opcji:

• Cofnięcie bezterminowe, czyli do momentu, aż ręcznie zastrzeżesz PESEL ponownie.
• Cofnięcie zastrzeżenia na określony czas, po którym PESEL automatycznie się zastrzeże.

Na dodatek aplikacja daje podgląd do historii sprawdzania PESEL: widzisz, jaka instytucja i kiedy go weryfikowała.

Nie ma żadnych ograniczeń w zastrzeganiu i cofaniu. Usługa jest też całkowicie bezpłatna. Aby z niej skorzystać, wystarczy, że jesteś pełnoletni i masz nadany numer PESEL.

Wg informacji na rządowej stronie zastrzeganie i odstrzeganie odbywa się w czasie rzeczywistym codziennie, także w weekendy i dni robocze. Nie trzeba czekać, nie wiadomo ile. No cóż, o tym za chwilę opowiem szerzej.

A teraz przechodzimy pomału do sedna, czyli spraw bankowych. Popatrzcie, co znalazłam na wspomnianej już stronie rządowej:

Rząd nam doradza, by na czas załatwiania spraw w banku cofnąć zastrzeżenie, a później od razu je ponowić. Teoretycznie mogłoby wyglądać to następująco: idę do banku, w kolejce odblokowuję PESEL w aplikacji mObywatel 2.0, po wyjściu z banku zastrzegam go ponownie — i wszystko cacy. Ahhh, niezupełnie tak to wygląda, o czym za chwilę przekonacie się razem ze mną.

Zastrzeżony PESEL — co zrobisz, a czego nie w banku i bankowości? Czyli czego Ci rząd nie powie…

Zaczynamy nasz eksperyment. Na pierwszy ogień wlatuje wiadomość do kilku największych banków. Oto jej treść:

Zaczynam od źródła, czyli Ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. Wg ustawy bank musi sprawdzić PESEL:

• Przy zawieraniu umów o rachunki oszczędnościowe i oszczędnościowo-rozliczeniowe;
• Świadczenie usługi płatniczej, jeśli w jej treści przewiduje się możliwość zawarcia umowy pożyczki lub kredytu;
• Przy udzielaniu i podwyższaniu kredytu, pożyczki, leasingu.
• Przy podwyższaniu istniejących zobowiązań kredytowych.
• Przy wypłacie gotówki w oddziale banku powyżej 3-krotności minimalnej krajowej, przy czym od momentu cofnięcia zastrzeżenia do chwili wypłaty musi minąć co najmniej 12 godzin: „W przypadku zastrzeżenia numeru PESEL bank krajowy i oddział banku zagranicznego wstrzymują wypłatę gotówkową na 12 godzin od momentu złożenia przez posiadacza rachunku bankowego dyspozycji wypłaty gotówkowej, pomimo cofnięcia w tym czasie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.”

A teraz odpowiedzi kilku wybranych przeze mnie banków.

ING Bank Śląski weryfikuje zastrzeżenie PESEL przy:

• Otwieraniu rachunków bieżących i rachunków oszczędnościowych, zarówno w oddziale, jak i przez internet i bankowość. Do tych kont wliczamy także konta walutowe oraz rachunki dla dzieci.
• Udzielaniu i podwyższaniu zobowiązań kredytowych.
• Wypłacie gotówki w oddziałach banku powyżej kwoty równej 3-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie 12 726 PLN). Jest to limit dzienny, nic nie da podzielenie wypłaty kwoty np. 20 tys. zł na dwie po 10 tys. zł.

O ile po odstrzerzeniu PESEL-u od razu (przynajmniej w teorii) uda nam się otworzyć rachunek czy zawnioskować o kredyt, o tyle od momentu cofnięcia zastrzeżenia do chwili wypłaty gotówki w oddziale banku musi minąć co najmniej 12 godzin.

mBank sprawdza zastrzeżenie PESEL-u:

• Przy zakładaniu rachunków bieżących, walutowych i oszczędnościowych w oddziale i przez internet i bankowość, także tych dla niepełnoletnich dzieci.
• Przy zakładaniu produktów inwestycyjnych typu IKE, IKZE czy nabywaniu funduszy inwestycyjnych.
• Przy wpłacie gotówki w oddziale banku w kwocie powyżej 3-krotności minimalnej krajowej.
• Wnioskowaniu o produkty kredytowe oraz podwyższaniu limitów już istniejących zobowiązań.

mBank deklaruje, że wszystkie czynności można załatwić od razu po cofnięciu zastrzeżenia. Dopytuję raz jeszcze, czy aby na pewno tak jest. Okazuje się, że jednak nie, jednak trzeba odczekać min. 12 godzin od cofnięcia zastrzeżenia do wypłaty gotówki w oddziale banku.

PKO BP — zastrzeżenie PESEL

Największy bank w Polsce sprawdzi, czy Twój PESEL jest zastrzeżony w następujących przypadkach:

• Przy zakładaniu ROR-u, rachunku oszczędnościowego, rachunku walutowego, rachunku dodatkowego (ROR i RO) Inteligo.
• Podczas wnioskowania o limit odnawialny lub dopuszczalne saldo debetowe.
• Kiedy składasz wniosek o kartę kredytową, kredyt, pożyczkę lub wnioskujesz o zwiększenie zadłużenia.
• Przy zamawianiu karty debetowej Junior.
• Podczas wnioskowania o usługę PKO Płacę Później.
• Przy zakładaniu bankowości elektronicznej.
• Przy wypłacie gotówki z kasy banku w kwocie wyższej niż 3-krotność minimalnego wynagrodzenia. Standardowo, od chwili cofnięcia zastrzeżenia do momentu wypłaty musi minąć co najmniej 12 godzin.

Bank Millennium — kiedy sprawdza zastrzeżenie PESEL?

• Przy zakładaniu konta osobistego, oszczędnościowego, walutowego, nieważne czy w oddziale, czy przez internet lub bankowość.
• Przy zakładaniu kont dla dzieci, w tym kont oszczędnościowych.
• Przy zakładaniu lokat.
• Przy zawieraniu umów ubezpieczenia oferowanych poprzez bank Millennium.
• Przy zawieraniu umów o produkty inwestycyjne typu IKE, IKZE, fundusze inwestycyjne.
• Przy wypłacie gotówki w kwocie przekraczającej 3-krotność minimalnego wynagrodzenia. Tutaj także obowiązuje zgodny z ustawą czas oczekiwania na wypłatę po dokonaniu cofnięcia zastrzeżenia.

Jak sam widzisz, banki stosują się do zapisów ustawy, ale mogą nakładać dodatkowe ograniczenia. Dlatego warto dowiedzieć się w swoim banku, co dokładnie można, a czego nie z zastrzeżonym PESEL-em.

O co chodzi z tą wypłatą gotówki?

Powiem szczerze, że nie mam pojęcia, dlaczego mogę odblokować swój PESEL i od razu wziąć 100 tys. kredytu i go przelać czy wypłacić z bankomatu, a na wypłatę np. 15 tys. zł w oddziale muszę czekać 12 godzin.

Jedyną odpowiedzią, jaka mi się nasuwa, jest to, że rząd próbuje po raz kolejny zniechęcić nas do gotówki. Na ten temat mam swoje zdanie, niezbyt przychylne.

Popatrzcie:

Zakładam taką sytuację, że ktoś bliski uzyskuje dostęp do mojego telefonu i zna PIN-y. Loguje się do mObywatel, cofa zastrzeżenie PESEL. Loguje się do mojej bankowości, klika kredyt na 100 tys., po czym natychmiast albo przelewa go na inne konto, albo idzie spokojnie do bankomatu i wypłaca pieniądze np. BLIKiem.

A w przypadku, gdy ja sama osobiście pofatyguję się od oddziału, z ważnym dowodem tożsamości w ręku i zechcę wypłacić marne 15 tys. zł, to mi odmówią — muszę czekać 12 H. Przecież pracownik banku zweryfikuje mnie lepiej. Sprawdzi dowód, sprawdzi, jak wyglądam i porówna ze zdjęciem, sprawdzi mój wzór podpisu. W przypadku wątpliwości może zadać mi dodatkowe pytania, np. na temat posiadanych produktów. Jakie są szanse, że ktoś wejdzie w posiadanie mojego dowodu osobistego, przy tym będzie do mnie wystarczająco podobny, by pracownik go nie zweryfikował, a przy tym zna mój wzór podpisu? Moim zdaniem naprawdę bliskie zeru. Już widzę, jak złodziej dowodu biegnie z nim do banku, by wypłacić gotówkę w kasie.

No i co z tego wynika? 12 H musi minąć i basta. Skomentuję to w następujący sposób: logiki tu się nie dopatrzysz.

Co, jeśli aplikacja mObywatel nie działa i nie mogę cofnąć zastrzeżenia PESEL-u?

Na sam koniec dorzucę Wam jeszcze jeden smaczek: w przypadku niedostępności systemu rządowego, który mógłby pozwolić na odblokowanie PESEL-u, to do banku należy decyzja, czy podpisuje z nami umowę, czy też nie. Wynika to wprost z ustawy. Obym była złym prorokiem, ale wszystko, co rządowe, ma tendencję do częstego psucia się i zawieszania.